De ondertitel van deze doctoraalscriptie is ‘De opstelling van een Duitse theoloog in een concrete politieke situatie.’ Het in kaart brengen van deze verwevenheid van individueel levensverhaal en collectieve geschiedenis vormt de opdracht van de historische biografie.
Het leven en werk van Martin Rade als ‘object van de biograaf’ wordt exemplarisch aan de hand van een tot nu toe in het biografisch onderzoek onderbelicht aspect beschreven. Het onderzoek wil op deze wijze een leemte in de bestaande beschrijving en interpretatie van werk en leven van Martin Rade helpen vullen. Het onderbelichte aspect is het Duits-Deense conflict in Noordsleeswijk. Binnen dit conflict in het Duits-Deense grensgebied speelde Rade tussen ongeveer 1908 en 1928 een actieve rol.
Het biografisch onderzoek is het resultaat van het bestuderen van documenten en literatuur over leven en werk van de Duitse theoloog Martin Rade, een vooraanstaand vertegenwoordiger van het Duitse cultuurprotestantisme. Dit cultuurprotetantisme wordt in paragraaf 1.1 beschreven. Doel van deze scriptie is om vast te stellen waar het onderzochte materiaal bouwstenen kan aanreiken ter completering of verfijning van een biografie van Martin Rade.
Een vraag die zich allereerst aandient betreft de methode van waaruit de biograaf zijn werk wil opbouwen en (uiteraard) voltooien. Alvorens deze vraag te kunnen beantwoorden zal nagedacht moeten worden over het fenomeen ‘biografie’ in het algemeen. ‘Biografie’ betekent letterlijk het beschrijven van het geleefde leven van een persoon. Daarmede is de link met de verleden tijd meteen gelegd: biografieën behoren tot de wezenlijke bronnen van de geschiedenis, bezien vanuit het perspectief van het individu. Oudheid en middeleeuwen kenden al de memorabilia, hagiografieën en vitae van belangrijke en heilige personen. De biografie maakt natuurlijk ook zelf deel uit van de veranderende tijd en is daar aan onderhevig. Zo is een middeleeuws heiligenleven veel minder een individuele, aan een bepaalde tijd gekoppelde levensbeschrijving dan de moderne biografie. De vita straalt vaak eerder een tijdloze waardigheid uit. In de moderne tijd gaat het nog steeds om grenzen en mengvormen van het ‘genre biografie’.
Inhaltsverzeichnis
- INLEIDING
- 1. DE LIBERALE THEOLOGIE
- 1.1 Het cultuurprotestantisme
- 1.2 De moderne theologie van Albrecht Ritschl
- 1.3 De Religionsgeschichtliche Schule van Ernst Troeltsch
- 1.4 Adolf Harnack
- 1.5 De verhouding tussen de cultuurprotestantse theologie en de liberale politiek bij Martin Rade
- 2. OVERZICHT OVER LEVEN, WERK EN PERSOON VAN
MARTIN RADE
- 2.1 Familie, school- en studietijd, de eerste gemeente en de vroege publicaties
- 2.2 Het levenswerk: Die Christliche Welt
- 2.3 Evangelisch Sozialer Kongress en predikantschap in Frankfurt a.M.
- 2.4 Marburg: academicus, publicist, politicus en voorvechter voor de vrede
- 3. DANSK ELLER TYSK: HET PIJNLIJKE DILEMMA VAN EEN
ONMOGELIJKE KEUZE TUSSEN DEENS OF DUITS
- 3.1 1800-1852: scheuren in de zuidelijke provincies van de Deense eenheidsstaat
- 3.2 1852-1920: de weg van Sleeswijk en Holstein van Deens hertogdom naar Pruisische provincie
- 3.3 Ontwikkelingen vanaf 1920: een moeizaam proces van gewenning
- 4. MARTIN RADES ENGAGEMENT VOOR MINDERHEDEN EN DE
DENEN IN NOORD-SLEESWIJK
- 4.1 Duits patriot én voorvechter voor de rechten van de Deense minderheid
- 4.2 Politieke en theologische verontwaardiging
- 4.3 Cultuurprotestantisme in de praktijk: een Duits-Deense discussie tussen
Martin Rade en Valdemar Ammundsen
- 4.3.1 Hernieuwde contacten na de Duitse nederlaag van 1918
- 4.4 In dienst van de vrede, gerechtigheid en mensenrechten in Sleeswijk: de invloed van de Grenzmarken-Korrespondenz
- 4.5 Johannes Tiedje en Martin Rade: vriendschap en rivaliteit, aantrekking en verwijdering
- 4.6 Een moeizaam maar strategisch noodzakelijk verbond: Rade's verhouding tot de 'Friedensverein' en haar voorman Johannes Schmidt-Wodder5
- CONCLUSIE EN BALANS
Zielsetzung und Themenschwerpunkte
Diese Arbeit befasst sich mit der Kulturprotestantischen Wahrnehmung des deutsch-dänischen Konflikts in Schleswig durch Martin Rade. Die Arbeit analysiert die Position eines deutschen liberalen Theologen in einer konkreten politischen Situation. Die Arbeit verfolgt das Ziel, Rade's Engagement für Minderheiten und seine Rolle als Vermittler zwischen Deutschen und Dänen zu beleuchten.- Kulturprotestantismus im Kontext des deutsch-dänischen Konflikts
- Die Rolle des liberalen Theologen in der Politik
- Die Bedeutung der Grenzmarken-Korrespondenz
- Die Verbindung von Religion und Politik
- Der Kampf für Frieden und Gerechtigkeit
Zusammenfassung der Kapitel
Die Einleitung präsentiert den Kontext der Arbeit und die Bedeutung von Martin Rade's Lebenswerk. Kapitel 1 beleuchtet die liberale Theologie des 19. Jahrhunderts, insbesondere den Kulturprotestantismus und seine Vertreter wie Ritschl, Troeltsch und Harnack. Kapitel 2 zeichnet einen umfassenden Überblick über Rade's Leben und Werk, einschließlich seiner akademischen Laufbahn, seiner politischen Aktivitäten und seiner Rolle im Evangelischen Sozialen Kongress. Kapitel 3 analysiert die komplexen deutsch-dänischen Konflikte in Schleswig, beginnend mit der Auflösung der dänischen Einheitsstaaten und der Entstehung des deutschen Nationalismus bis hin zur Integration Schleswig-Holsteins in das preußische Königreich. Kapitel 4 fokussiert sich auf Rade's Engagement für Minderheiten und seinen Kampf für die Rechte der dänischen Minderheit in Nordschleswig.Schlüsselwörter
Die Arbeit befasst sich mit den Themen Kulturprotestantismus, liberalen Theologie, deutsch-dänischen Beziehungen, Minderheitenrechte, Frieden und Gerechtigkeit, politische und theologische Argumentation, sowie dem Leben und Wirken von Martin Rade.- Arbeit zitieren
- Gunter Brandorff (Autor:in), 2010, Martin Rade’s cultuurprotestantse perceptie van het Duits-Deense conflict in Sleeswijk, München, GRIN Verlag, https://www.hausarbeiten.de/document/208349
