Sabatayilik veya Dönmelik XVII. asır Osmanlı Türkiyesi’ nde ortaya çıkan bir Yahudi-Mesih hareketidir. İlk bakışta tarihin derinliklerinde olup bitmiş alelade bir dini olay gibi görünen Sabatayilik, etkilerini ve temsilcilerini günümüze kadar taşıyan bir olay
olarak dahi incelenmeye layık bir konudur.
Adını, İzmir’de doğup büyüyen ve Mesih olarak kabul edilen Sabatay Sevi’den alan hareket, Filistin’in Safed şehrinde yaşayan Nathan Aşkenazi’nin bir peygamber rolünü üstlenerek yol göstermesi ile 1665 yılı sonlarında şaşılacak kadar süratli bir şekilde
büyüme ve yayılma göstermiştir. Mektuplaşma dışında başka bir haberleşme imkanının bulunmadığı tarihin bu döneminde Sabatay Sevi’nin mesihliğine dair haberlerin dünyanın pek çok yerinde küçük topluluklar halinde yaşayan Yahudi aleminin hemen hemen tamamına kısa bir zaman içinde ulaşabilmesi, Yahudilerin bu zamanda mektubu çok yoğun ve hızlı bir uluslararası haberleşme aracı olarak kullandıklarını göstermektedir.
İçindekiler
- GİRİŞ
- SABATAYİLİĞİN GELİŞİMİNE DOĞRU KABBALA VE KABBALACILAR
- BAŞI VE SONU OLMAYAN KİTAP KABBALA
- İSPANYA KABBALACILARI
- EMESYONEL KABBALACILAR DÖNEMİ
- FİLİSTİN KABBALACILARI
- HİRİSTİYANLAR VE KABBALA
- YAHUDİ MİSTİZMİNİN GELİŞİMİ VE KABBALA TEOLOJİSİ
- ZOHAR ÖNCESİ YAHUDİ MİSTİSİZMİNE GENEL BİR BAKIŞ
- MERKABA MİSTİSİZMİ
- ALMAN HASSİDİZMİ
- ZOHAR VE SONRASI
- ZOHAR
- LURİA KABBALASI
- POLONYA HASSİDİZMİ (HASSİDİZM)
- KABBALACILAR VE TEVRAT
- TEVRAT'A DAİR ÜÇ PRENSİP
- TEVRATIN ÜÇ DEVİRDEKİ ÜÇ DURUMU
- YOKTAN YARATILIŞI REDDİYE VEYA EMANASYON
- ŞEŞİNA
- MESİH DÜŞÜNCESİNİN GELİŞİMİ VE KABBALA
- FELSEFENİN DİNE OLAN ETKİSİ VE TESLİS İNANCI
- ARKAİK DİNLER, GNOSIS, KABBALA VE HIRİSTİYANLIK'DA TESLİS İNANCI BİLEŞKESİ
- İZMİRLİ MESİH SABATAY SEVİ
- SABATAY SEVİ VE İLK MESİHLİK DENEMESİ
- AHİR ZAMAN YAHUDİ MESİHİ SABATAY SEVİ
- MESİHLİK HAREKETİNİN YAYILMASI VE BÜYÜMESİ
- İTALYA SABATAYİLERİ
- AMSTERDAM SABATAYİLERİ
- HAMBURG SABATAYİLERİ
- ALMANYA VE AVUSTURYA'DA SABATAYİLER
- POLONYA SABATAYİLERİ
- İSLAM ÜLKELERİNDE SABATAYİLİK
- SABATAYİ MESİH HAREKETİNDE ÇÖKÜNTÜ
- MESİHİN MÜSLÜMAN OLMASINDAN SONRA SABATAYİLİK
- BİR DİNİ CEMEAT OLARAK DÖNMELİĞİN TEŞEKKÜLÜ
- SABATAY SEVİ VE KADINLAR
- SABATAYİ TEOLOJİSİNE BİR BAKIŞ
- TÜRKİYE SABATAYİLERİ VEYA DÖNMELER
- YAKUBİLER
- KARAKAŞLAR
- KAPANCILAR
- TÜRKİYE SABATAYİLERİNDE EĞİTİM VE İLK BASIN FAALİYETLERİ
- TÜRKİYE'DE CUMHURİYET DÖNEMİ VE SABATAYİLER
- TÜRKİYE SABATAYİLERİNİN KENDİLERİNE YÖNELİK İFŞAATLARI
- SABATAY SEVİ SONRASI AVRUPA SABATAYİLERİ
- AVRUPA YAHUDİ KİMLİĞİ İÇİNDE KALAN SABATAYİLER
- FRANKİSTLER
Amaç ve Temel Temalar
Bu çalışma, XVII. yüzyıl Osmanlı Türkiyesi'nde ortaya çıkan Sabatayilik hareketini ele alarak, Yahudi mistisizmi ile Yahudi toplumunun tarihindeki bu önemli olayın ilişkisini derinlemesine inceliyor. Sabatay Sevi'nin mesihliği, Yahudi dini ahkamında getirdiği değişiklikler, hareketin yayılımı ve sonrasında oluşan Dönmelik cemaati, çalışmanın temel odak noktalarını oluşturuyor.
- Yahudi mistisizmi ve Kabbala'nın Sabatay Sevi'nin mesihlik iddiasındaki rolü
- Sabatayilik hareketinin tarihi gelişim süreci ve yayılımı
- Sabatay Sevi'nin mesihliğinin Yahudi toplumundaki etkileri ve tepkiler
- Dönmelik cemaatinin oluşumu ve toplumsal yapısı
- Sabatayilik hareketinin Osmanlı Türkiyesi'nde ve Avrupa'daki Yahudi toplulukları üzerindeki etkileri
Bölüm Özetleri
- Giriş: Sabatayilik hareketinin tarihsel bağlamı, önemi ve temel özellikleri hakkında genel bir giriş sunuyor. Hareketin adını alan Sabatay Sevi'nin kişiliği, Nathan Aşkenazi'nin rolü ve hareketin Yahudi toplumunda kabul görme hızına değiniliyor.
- Sabatayiliğin Gelişimine Doğru Kabbala ve Kabbalacılar: Yahudi mistisizminin ve özellikle Kabbala'nın Sabatay Sevi ve hareketinin oluşumundaki etkisini ele alıyor. Kabbala'nın tarihsel gelişimine ve çeşitli dönemlerdeki önemli Kabbalacılara değinerek, Sabatay Sevi ve Nathan Aşkenazi'nin Kabbala üzerine uzmanlaşmalarının önemini vurguluyor.
- Yahudi Mistizminin Gelişimi ve Kabbala Teolojisi: Yahudi mistizminin tarihsel gelişimini ele alarak, Zohar ve Luria Kabbalası gibi önemli akımlara değiniyor. Kabbalacılar ve Tevrat arasındaki ilişkiyi, Tevrat'ın yorumlanmasındaki farklı yaklaşımları ele alarak inceliyor. Ayrıca, yaratılış, Mesih düşüncesi ve teslis inancı gibi temel kavramların Kabbala'daki yerini ele alıyor.
- İzmirli Mesih Sabatay Sevi: Sabatay Sevi'nin hayatını, mesihlik iddiasını, hareketin yayılımını ve Yahudi toplumundan gördüğü tepkileri ele alıyor. Nathan Aşkenazi ile ilişkisine, mesihliğinin kabullenilme sürecine ve hareketin dini, sosyal ve kültürel etkilerine değiniyor. Ayrıca, Sabatay Sevi'nin mesihliğinin Yahudi mistizmine olan etkilerini inceliyor.
- Türkiye Sabatayileri veya Dönmeler: Sabatayilik hareketinin Türkiye'deki etkilerini ve Dönmelik cemaatinin oluşumunu ele alıyor. Yakubiler, Karakaşlar ve Kapancılar gibi farklı Dönme gruplarının tarihsel gelişimini, toplumsal yapıları ve Yahudi toplumuyla ilişkilerini inceliyor. Ayrıca, Dönmelerin eğitim, basın ve Cumhuriyet döneminde yaşadıkları değişimlere değiniyor.
Anahtar Kelimeler
Sabatayilik, Dönmelik, Yahudi mistizmi, Kabbala, Sabatay Sevi, Nathan Aşkenazi, Mesih, Tevrat, Yahudi dini, Osmanlı Türkiyesi, Dönme cemaati, Yahudi toplum, tarih, din, kültür.
- Quote paper
- Ibrahim Ceylan (Author), 2024, Kabbala ve Sabatayilik, Munich, GRIN Verlag, https://www.hausarbeiten.de/document/1500901
